Poradzisz? Gŏdej! – rusza kampania promująca śląski język

- Projekt składa się z części naukowej i promocyjnej. Obecnie jesteśmy po pierwszym etapie badań socjologicznych, w których 500 respondentów odpowiadało na pytania dotyczące znajomości śląskiej mowy i osobistego stosunku do osób, które używają jej w przestrzeni publicznej - mówi Rafał Adamus, prezes Stowarzyszenia Pro LoquelaSilesiana. - Przed nami druga część badań, które pozwolą na zdiagnozowanie efektywności promocyjnej części projektu i oczekiwanych zmian w postrzeganiu śląskiej mowy. Promocyjna część projektu "Przeciwdziałanie miękkiej dyskryminacji osób mówiących po śląsku", oparta jest na haśle "Poradzisz? G%u014Fdej!", którego przesłaniem jest myśl, że jeśli tylko potrafisz, mów po śląsku!

- Naszym celem jest uświadomienie, że język śląski jest na Śląsku czymś zupełnie naturalnym. Choć brzmi to jak truizm, warto zwrócić uwagę na fakt, iż często obawyi stereotypy, stają się silną blokadą przez użytkowaniem śląskiej mowy w oficjalnych sytuacjach, czy po prostu - w przestrzeni publicznej. Towarzyszące kampanii spoty, osadzają użycie języka śląskiego w trochę zaskakujących sytuacjach, by przywołać chociażby samochodowy rajd - tłumaczy Adamus. Projekt "Przeciwdziałanie miękkiej dyskryminacji osób mówiących po śląsku" jest współfinansowany z funduszy EOG  w ramach programu Obywatele dla demokracji. Wszystkie informacje na temat inicjatywy dostępne są na stronie www.godej.pl

PRO LOQUELA SILESIANA – INFORMACJE O STOWARZYSZENIU

Pro Loquela Silesiana Towarzystwo Kultywowania i Promowania Śląskiej Mowy to stowarzyszenie, które od 7 lat działa na rzecz przywrócenia śląskiej mowie należnego jej miejsca w przestrzeni publicznej. Przez ten okres Pro Loquela Silesiana wielokrotnie inicjowała bądź brała udział w działaniach podejmowanych po raz pierwszy w historii.
• Na prośbę Pro Loquela Silesiana przygotowane zostały przez naukowców różnych dziedzin ekspertyzy, z których wynika, że z naukowego punktu widzenia nic nie stoi na przeszkodzie by śląskiej mowie nadać status języka regionalnego,
• Członkowie stowarzyszenia brali aktywny udział w komisji kodyfikacyjnej, która pod kierownictwem prof. Jolanty Tambor ustaliła w latach 2008-09 r. teoretyczne zasady śląskiej pisowni,
• Towarzystwo wydało Gōrnoślōnski ślabikŏrz, który stał się pierwszym śląskojęzycznym elementarzem dla uczniów szkół podstawowych,
• Członkowie stowarzyszenia organizowali i prowadzili szkolenia z zakresu śląskiej mowy we współpracy m.in. z Muzeum Śląskim (Lekcyje ślōnskij gŏdki), Górnośląskim Parkiem Etnograficznym w Chorzowie (Akadymijŏ Ślōnskij Gŏdki), Chorzowskim Centrum Kultury, placówkami oświaty (szkoły i przedszkola), kultury (domy kultury i biblioteki), 
• Po raz pierwszy tłumaczone zostały na mowę śląską przez członków Towarzystwa: artykuł na pierwszej stronie katowickiego dodatku do Gazety Wyborczej, gazetki reklamowe marketów Auchan i Leroy Merlin, strony internetowe instytucji publicznych (Teatr Śląski) i komercyjnych, menu restauracji i punktów gastronomicznych, instrukcja płatności za parkowanie za pomocą telefonii komórkowej i inne,
• Towarzystwo jest współorganizatorem pierwszej w historii akcji promocyjnej używania śląskiej mowy w przestrzeni publicznej „Gŏdōmy po ślōnsku”, której rozwinięciem jest kampania „Poradzisz? Gŏdej!”.

Projekt „Poradzisz? Gŏdej!” organizowany przez stowarzyszenie Pro Loquela Silesiana to inicjatywa, której skala nie znajduje odpowiednika w podejmowanych do tej pory działaniach mających na celu promocję języka śląskiego i jego używanie w przestrzeni publicznej. 

Nie znajduje go również charakter komunikacji projektu. Nowoczesne ujęcie tematu, zaangażowanie ludzi młodych oraz prezentacja śląskiej mowy w zaskakujących kontekstach to najważniejsze wyróżniki promocyjnej części akcji. 

W ramach kampanii promocyjnej przygotowanych zostało 5 spotów reklamowych  i 5 sesji zdjęciowych, których efekty będą silnie dostrzegalne w przestrzeni publicznej Górnego Śląska. Już z początkiem października w śląskich miastach pojawią się billboardy (63), citylighty (55) i plakaty (5000) – oparte na wizerunku ludzi młodych, wykształconych, wyrazistych, którzy nie obawiają się używać języka śląskiego nawet w oficjalnych sytuacjach. W kampanii wzięli udział między innymi dr hab. prof. UŚ Zbigniew Kadłubek, znana  z programu „Must be the Music” Ilona „Potania” Chylińska, czy pasjonatka rajdów samochodowych Katarzyna Gaik.

Istotnym wątkiem było ukazanie śląskiego języka w kontekście różnic postrzegania śląskiej mowy ze względu na płeć. Jak potwierdzają przeprowadzone badania, kobiety częściej niż mężczyźni ulegają miękkiej dyskryminacji, negatywnie oceniając używanie śląskiej mowy w przestrzeni publicznej. O 1/4 mniej kobiet niż mężczyzn używa śląskiej mowy w miejscu pracy, o 1/3 więcej kobiet niż mężczyzn deklaruje, że nie naucza bądź nie ma zamiaru nauczania śląskiej mowy swoich dzieci, prawie 2 razy więcej kobiet niż mężczyzn uważa, że nie ma potrzeby nauczania śląskiej mowy w szkole, o 1/5 więcej kobiet niż mężczyzn nigdy nie rozmawia z obcymi po śląsku, o 2/3 więcej kobiet niż mężczyzn nie zgadza się z tezą, że mowa śląska jest językiem odpowiednim do załatwiania spraw urzędowych, ponad 1/4 więcej kobiet niż mężczyzn, że nie jest językiem odpowiednim do załatwiania spraw biznesowych, a o połowę więcej kobiet niż mężczyzn uważa, że mowa śląska nie jest odpowiednim językiem do rozmowy z kilkuletnim dzieckiem. 

Nad częścią socjologiczną badań czuwa dr Elżbieta Anna Sekuła z Instytutu Badań Przestrzeni Publicznej w Warszawie, a nad ich częścią językową dr Artur Czesak z Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

W ramach projektu przeprowadzone zostaną badania socjologiczne i lingwistyczne ex ante i ex post. Wyniki badań ex ante wykorzystane zostały w projektowaniu działań promocyjnych, natomiast wyniki badań ex post pozwolą na ocenę podjętych działań w kontekście promowania śląskiej mowy po zakończeniu realizacji projektu.